Records op springveren?

Eliud Kipchoge 'vliegt' naar een historische tijd en doorbreekt de 2 uur-grens

Miranda Boonstra zet haar vraagtekens bij ontwikkeling op de marathon. Twee records in twee dagen op de marathon. Brigid Kosgei en Eliud Kipchoge zetten een unieke prestatie neer. Een verklaring voor de razendsnelle tijden.

Toen Paula Radcliffe zondag in Chicago haar opvolgster Brigid Kosgei een hand gaf, stond de verbijstering nog op haar gezicht. Niet zo vreemd: er was in zestien jaar tijd geen vrouw binnen de anderhalve minuut van haar 2.15.25 uit 2003 geëindigd. Het gaf haar wereldrecord een bijna mythische status. Zeker omdat het record bij de mannen wél steeds verder werd aangescherpt: liefst 74 mannen liepen inmiddels sneller dan het wereldrecord van Khalid Khannouchi in 2002 (2.05.38).

Maar nu is daar dus Kosgei, die vier minuten van haar persoonlijk record liep én de tijd van Radcliffe verpulverde. 2.14.04, een nieuwe mondiale toptijd, in het toch al buitengewone marathonweekeinde. Een dag ervoor had ze landgenoot Eliud Kipchoge in Wenen de magische grens van 2 uur zien doorbreken. Die tijd ging niet de boeken in als wereldrecord, door alle niet door de IAAF toegestane aanpassingen, maar was evengoed historisch.

De vraag is: hoe vallen de twee tijdssprongen op de marathon te verklaren? Op zaterdag was bij de Ineos 159 Challenge alles in werking gesteld voor de optimale marathon.  Marathongrootheid Kipchoge beschikte over 41 hazen, het ideale parkoers op een gunstige datum, de wagen met de groene laser voor het beoogde tempo en de kennis van het team wetenschappers en deskundigen die zich jarenlang over het sub 2-thema bogen. Bij Kosgei was dat anders. Zij liep onder 'normale omstandigheden' in de stadsmarathon van Chicago. Op een snel parkoers, maar zonder alle technologische en wetenschappelijk innovaties en zonder tientallen hazen.

Er was één belangrijke overeenkomst tussen Kipchoge en Kosgei: de schoenen. Beiden liepen op razendsnelle schoenen van Nike, het merk dat in 2016 de zogenoemde 'Vaporfly' lanceerde en daarmee de loopwereld veroverde. De fabrikant beweerde dat de loper 4 procent aan energie bespaarde door de schoen. Kipchoge liep op een nieuwe schoen van Nike, waar nog weinig over bekend is. Kosgei droeg de ZoomX Vaporfly Next%, waarop ook alle tempomakers van Kipchoge in Wenen liepen.

De schoenen van Nike zijn volgens Miranda Boonstra, bewegingswetenschapper en drievoudig Nederlands kampioen op de marathon, dé reden van de forse tijdssprongen. ,,Je kunt mij niet wijsmaken dat iedereen ineens zoveel beter is getraind. Volgens onderzoeken schijn je met de oude versie van die schoen zo'n 90 seconden te kunnen winnen. Door de vorm en bepaalde lagen, zoals een carbonplaat, is er sprake van minder spierschade en lijkt er een katapult-functie te zijn. Zijn we dan nog aan het lopen, of lopen we op springveren? Ik vind dat er regelgeving moet komen, maar daar is het eigenlijk te laat voor. Wat gebeurt er dan met de tijd van Kosgei?"

De gelopen tijden sinds de introductie van de Nike-schoenen lijken te onderstrepen dat ze een grote factor zijn. Sinds de officiële lancering in 2017 zijn vijf verschillende lopers onder het wereldrecord van Dennis Kimetto (2.02.57) uit 2014 gedoken (inclusief Ineos 159 Challenge). Bij de vrouwen werd er sinds 2017 zeven keer sneller gelopen dan het wereldrecord op de halve marathon van Florence Kiplagat uit 2015. En nu is er dus Kosgei, die 81 seconden af heeft gehaald van het mythische record van Radcliffe.

Boonstra genoot van de emoties die de marathon losmaakte en heeft respect voor de prestaties van Kipchoge en Kosgei, maar ze zegt wel: ,,Je kunt de tijden van nu eigenlijk niet meer vergelijken met die uit het verleden. De hele dynamiek op de marathon is veranderd. Zoals bij die badpakken in het zwemmen, waarbij je geen sterke romp meer hoefde te hebben. Of zoals bij de klapschaats."

Als bewegingswetenschapper vindt ze alle data op het gebied van voeding, tempo, training waardevol. De wetenschap heeft zijn plek in de marathon gekregen. Maar de nieuwe schoenen vindt ze te ver gaan, te erg afdrijven van de essentie. Wel denkt Boonstra dat het nóg harder gaat in de (nabije) toekomst. ,,Ik vond het raar dat het record van Radcliffe zo lang stand hield, gezien de ontwikkeling op de halve marathon." Ze rekent hardop. ,,De dames lopen nu zo'n 1.04 op de halve. Dat keer twee, plus zo'n vier à vijf minuutjes. Dan moet een eindtijd van 2.12 of 2.13 kunnen." (bron)

Brigid Kosgei zet een nieuw wereldrecord neer op de marathon van Chicago