Hardlopen is gezond, maar geldt dat ook voor een marathon?

Bewegen is gezond, maar een marathon is best een aanslag op je lichaam

'Een marathon is eigenlijk een beetje gekkenwerk', vertelt bewegingswetenschapper Marienke van Middelkoop van het Erasmus MC. Zij doet onderzoek naar hardlopen en blessures. 'Als je naar blessures kijkt, is hardlopen niet zo'n handige sport. De belasting op je gewrichten is heel erg hoog.'

Dat geldt in het algemeen voor hardlopen: het is de sport met het grootste blessurerisico. Maar maak je veel kilometers, dan belast je je gewrichten nog extremer. En tja, aan veel kilometers ontkom je niet bij de marathon. Dat leidt tot een karrenvracht aan blessures.

Jaarlijks loopt meer dan de helft van de mannelijke marathonlopers een blessure op, bleek uit onderzoek van Van Middelkoop. 'Die blessures houden gemiddeld tien weken aan.'

Voorbereiding is cruciaal

'De marathon is te extreem voor het grootste deel van de mensen', constateert Van Middelkoop dan ook. Vooral zonder goede voorbereiding is de kans op blessures levensgroot, ziet ze. 'Wat veel misgaat, is dat het een bucketlist-wens is geworden.'

Mensen willen ook nog even de marathon lopen, zonder dat ze er jaren naar leven. 'Je lijf kan dat vaak niet aan. Bij beginnende lopers zie je meer blessures dan bij gevorderden.' Dat maakt de marathon een serieus project, slechts weggelegd voor heel toegewijde sporters.

Door zorgvuldige voorbereiding kun je het risico op blessures verminderen, maar dat vraagt geduld. Van Middelkoop: 'Drie jaar aan trainingsopbouw is wel het minste dat je zou moeten hebben.' Ook helpt het om hardlopen te combineren met andere sporten. 'Dan onderga je een andere belasting, maar heb je wel de fysieke training.'

Een slijtageslag voor je hart

Goed, voor je gewrichten is de marathon niet al te best. Maar van blessures kun je herstellen. Is het rennen wel gezond? Dat weet Van Middelkoops collega Robert-Jan de Vos, sportarts aan het Erasmus MC. 'Sporten geeft heel veel gezondheidsvoordelen. Voorheen dachten we wel dat meer sporten altijd beter is. De vraag is steeds meer of dat echt zo is.'

Neem de kalkscore. Door de hoeveelheid kalk in het hart te meten, kunnen onderzoekers inschatten in hoeverre het hart is dichtgeslibd. 'Dat is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Het lijkt dat een hogere kalkscore juist bij marathonlopers voorkomt,' aldus De Vos. Een studie uit 2019 vond bijvoorbeeld bij de meest extreme duurlopers ook de hoogste kalkscore. Hun hart lijkt dus slijtage te hebben opgelopen door de hoge sportintensiteit.

En dat is nog niet alles, vertelt De Vos. 'Er zijn ook stofjes die erop wijzen dat de hartcellen schade oplopen. Dit soort stofjes, bijvoorbeeld troponines, is verhoogd aanwezig kort na het lopen van een marathon.' Dat bleek bijvoorbeeld uit een Spaanse studie uit 2018. De Vos: 'Dat lijkt eigenlijk niet gezond.' De belasting van je hartspier zou tijdens een marathon zo extreem kunnen zijn dat de cellen eronder lijden.

Marathon: go of no-go?

Die marathonambities maar opgeven, dus? Zo stellig is De Vos niet. De studies suggereren dat een marathon gezondheidsrisico's heeft, maar het is nog onduidelijk of die op langere duur echt tot gezondheidsproblemen leiden. Daarvoor zijn langetermijnstudies onder marathonlopers nodig. Die zijn nog niet beschikbaar, al is het Erasmus MC zo'n studie wel aan het opzetten.

Voorlopig moeten we de plussen en minnen dus zelf proberen op te tellen. Van voormalig prof-sporters is bijvoorbeeld juist bekend dat ze een bovengemiddelde levensverwachting hebben.

Is die marathon nou gezond of niet? 'Ik durf geen keihard ja, maar ook geen keihard nee te zeggen. Ik zou er toch naar neigen dat de positieve effecten opwegen tegen de negatieve,' vertelt de sportarts, die zelf ook veel sport. 'Het lijkt me misschien wel leuk de marathon nog eens te lopen. Voor mijn gezondheid zou ik het wel aandurven.' Al blijft dat andere risico reëel. 'Ik heb achillespeesklachten ontwikkeld, waardoor ik nu minder hardloop.' (bron)