Mill: Landgoed Tongelaar en de Kuilen

Kasteel Tongelaar

Op Landgoed Tongelaar, ten noorden van Mill in een uithoek van de provincie Noord-Brabant, ver van steden en verkeerswegen vandaan, is het on-Nederlands stil. Centraal staat een kasteelburcht met dezelfde naam, omringd door prachtige boerderijen. Je waant je er zo op het Franse platteland. Dit enorme gebied is een gemoedelijk landschap, bewoond door het gemoedelijkste dier van Brabant, de das, die hier wel met wel 50 exemplaren zit. 

Toch zie je dit schuwe nachtdier maar zelden. Zijn sporen zijn voor de oplettende natuurliefhebber wél overal te ontdekken: vaste wissels (paden uitgesleten door dieren), mestputjes, graafsporen en haren aan het prikkeldraad. Het beheer op Landgoed Tongelaar staat grotendeels in dienst van dit dier. Op akkers vindt biologische teelt plaats - geen gif dus! - en grasland wordt bemest met ruige stalmest. Dat levert regenwormen op, zijn lievelingskostje. Omdat deze alleseter ook een zoetekauw is, zijn de vele houtwallen druk beplant met besdragende heesters.

We beginnen onze tocht bij Kasteel Tongelaar. ‘Tongelaar’ betekent een open plek (in oerbos gekapt) op een ‘tong’ (landverhoging). Tijdens een opgraving bij het kasteel zijn in het weitje bij de toren, binnen de grachten, de funderingen gevonden van een versterkt huis. Dat weitje noemt men de ‘Mot’. Nog eerder, reeds in de negende eeuw lag in de uitgestrekte, rivierrijke bossen van Tongelaar, een versterkte motte-burcht. Een mottekasteel is een burcht van hout op een hoge aarden heuvel, gebouwd om dekking te zoeken tegen de Noormannen. Vlak na de dood van Karel de Grote begon de invasie van de Noormannen. Deze Vikingen gingen regelmatig op rooftocht door de Maastreek. Rond het kasteel ligt een aantal historische boerderijen: oa de Benedenhof, de Doelen, de Ooievaar en het bakhuisje. Allen monumentale bouwwerken.

De waterplas van recreatiegebied De Kuilen, ongeveer halverwege onze tocht, is één van de schoonste van Nederland. Door de unieke bodem van de plas, bovenop de Peelhorst, is het water van bijzonder heldere kwaliteit. Je merkt er niks van hoor, maar de aardlagen onder de plas bewegen voortdurend. Rondom de plas vind je schone zandstranden waar je lekker kunt zonnebaden, er is een strandpaviljoen voor een hapje en een drankje en een speeltuin voor de kleintjes. In het aangrenzende natuurgebied zijn talloze fiets- en wandelpaden aangelegd, genoeg voor uren sportief plezier! De recreatieplas is ontstaan door zandwinning. De bodem bleek door de verschuivende aardlagen heel veel fossielen te bevatten.