Waarom is beginnen met sporten zo ontzettend moeilijk?

De een is sportiever dan de ander

Je hardloopschoenen kijken je beschuldigend aan vanuit de hoek, maar jij hangt liever op de bank. Waarom is het zo moeilijk om jezelf tot sporten aan te zetten?

Ha, het nieuwe jaar is begonnen. Tijd om de hardloopschoenen uit de kast te trekken, en die corona- en feestkilootjes eraf te sporten. Maar wees eerlijk: heb je daar echt zin in? Nee? Dat is niet jouw schuld.

Je brein beloont luiheid

‘Je zou denken dat we evolutionair zijn geprogrammeerd om veel te bewegen. Maar dat is niet zo’, zegt Anton Scheurink, hoogleraar endocrinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Op zich houdt je lijf goed bij wat je eet en hoeveel energie je gebruikt. Dat doet de hypothalamus, een hersengebied dat allerlei processen in je lichaam regelt, zoals je temperatuur, maar ook honger en verzadiging. Tafel je zwaar? Dan brengt de hypothalamus je lichaamstemperatuur wat omhoog, zodat je die extra energie verbrandt.

Prachtsysteem. Helaas wordt het tegengewerkt door een ander systeem in je brein: het beloningssysteem. Dat zorgt dat je graag eet, en rustig aan wil doen. Hang je op de bank met een zak chips? Dan draait je beloningssysteem overuren. Er komen stofjes vrij, dopamines, die je een fijn gevoel geven: lekker luieren.

Je bent niet lui, maar efficiënt

Waarom belonen je hersenen je bankgehang? Omdat luiheid ooit nuttig was. Als oermensen hadden we soms perioden dat er volop fruit groeide, en genoeg beesten om op te jagen, legt Scheurink uit. ‘Maar dat was voor een korte tijd. Daarna brak de schaarste weer aan.’ Als er eten was, dan moest dat dus meteen op. ‘Vervolgens moest je zo efficiënt mogelijk met die energie uit je voedsel omgaan’, zegt Scheurink. Oftewel: veel eten en je vervolgens niet te druk te maken, was verstandig. Je lijf ging in spaarstand en bouwde een vetlaagje op. Daarop kon je teren in magere tijden. Was het eten op? Dan werd je hongerig en actief, klaar om nieuwe beesten te jagen en besjes te verzamelen. Tegenwoordig hebben wij, in het rijke westen, geen schaarse tijden. Met een druk op de bezorg-app staat er een pizza voor je neus. We hebben bijna continu een fijne volle maag, waardoor we bijna altijd in de luie spaarstand staan. Of nou ja, lui... in de efficiënte spaarstand.

Ook sportieve types zijn ongemerkt lui

En als je wel sport, is het lastig om daarna niet te gaan lamzakken. Als je in een week drie voetbaltrainingen hebt gehad, ga je vaak daarna in de spaarstand. Je vermijdt je trap en gaat met de lift, of pakt de auto in plaats van de fiets. Ook dat is de schuld van je brein, en van de eerdergenoemde hypothalamus, die je lichaamsprocessen regelt. Want behalve dat die hypothalamus soms zorgt dat je meer energie verbruikt, zorgt hij ook dat je energie spaart. Neuro-endocrinoloog Scheurink: ‘Als je sport, bereik je het ‘setpunt’. Dat is het punt waarop je lijf zegt: ho, drie voetbaltrainingen?! Jij verbruikt al je vetreserves.’ Vervolgens zorgt het, ongemerkt, dat jij rustiger aan wil doen.

De een is sportiever dan de ander

Nu is de een minder makkelijk van de bank te branden dan de ander. Dat heeft met lichamelijke verschillen te maken. Pompt jouw hart bijvoorbeeld niet erg snel? Dan komt er minder zuurstof in je longen. Daardoor raak je snel buiten adem bij inspanning. Dat kun je trainen, maar het kost je meer moeite en kan sporten minder leuk maken. Zo zijn er nog veel meer genetische en sociale verschillen tussen sportliefhebbers en -haters.

Hoe beweeg je zonder sporten?

Logisch dat beginnen met sporten moeite kost: je moet tegen je brein en je lijf vechten. Heb je daar geen trek in? Doe als onze overgrootouders, en zorg in het dagelijks leven voor meer beweging. Scheurink: ‘Uit onderzoeken blijkt dat we nu veel minder kilocalorieën eten dan vroeger. Toch kwam overgewicht weinig voor.’ Wassen moest met de hand, en mensen hingen niet voor Netflix maar gingen uit wandelen. Niet dat jij je wasmachine moet wegdoen. Gebruik deze trucs om meer te bewegen, zonder sporten:

*Heb je een kantoorbaan? Ga staan in plaats van zitten. Je kunt een stabureau nemen of je computer hoger zetten op een doos of zoiets. Voor je het weet sta je acht uur lang, waarmee je al zo’n 365 calorieën verbrandt. Evenveel als een rondje hardlopen!

*Neem de trap. Als je niet slecht ter been bent of zware koffers meesleept, heb je geen excuus om met de lift of roltrap te gaan.

*Maak een lunchwandelingetje. Een half uur lopen met je broodje is beter dan stilzitten.

*Ga je met de auto? Parkeer wat verder weg en loop een stukje.

*Houd vergaderingen staande. Zet bij een online vergadering ook je camera hoger, anders zien de anderen alleen een kruis in beeld. (bron)