 |
| Bram Bakker |
De meeste
hardlopers hebben een doel. Dat hoeft trouwens niet, want ‘gewoon’ af en toe
een stukje rennen is ook al lekker. Maar dat de meerderheid der lopers wel naar
iets toewerkt is de realiteit. Soms liggen de doelen heel dichtbij,
bijvoorbeeld: “Ik wil over een maand proberen mijn persoonlijk record op de
tien kilometer te verbeteren”, en soms ook heel ver weg: “Ooit wil ik een keer
een marathon lopen, en dan het liefst in New York, denk ik”.
door Bram Bakker
Lopers met een doel denken als methode om het doel te bereiken
vooral aan training. Volgens de gedachte: als ik meer train, loop ik verder,
word ik sneller, etc. Het valt niet te ontkennen dat dit in principe klopt.
Maar: heel vaak ook niet! Precieze getallen zijn bij mijn weten niet
beschikbaar, maar iedereen begrijpt dat een deel van de prestatielopers té veel
traint, met alle risico’s van dien. En nog iets: het gaat niet enkel over
hoeveel er wordt getraind, maar ook over hoe intensief. Trainen moet je
gedoseerd doen, net als eten, werken of bier drinken, om maar eens een paar
willekeurige voorbeelden te noemen.
Bij herhaling is aangetoond dat minimaal drie keer per week
trainen nodig is om als duursporter op een hoger niveau te komen. En dan ook
nog een beetje verspreid over de week. Een goedwillende liefhebber die denkt
dat iedere dag minstens een uur een geheide succesformule betekent, vergist
zich. Pas na een langdurige en gedoseerde opbouw kun je dat eventueel aan, maar
waarom zou je dat nastreven als je geen professionele atleet bent? Het lichaam
geniet van gevarieerde en soms ook intensieve belasting, maar houdt evenzeer
van rust.
En dat is nu precies waar de schoen wringt, bij veel hardlopers,
van ieder niveau: ze nemen te weinig rust. Niet alleen wedstrijdatleten, maar
ook enthousiaste recreanten zouden er goed aan doen meer aandacht te besteden
aan rust. Desnoods door het in hun agenda te zetten…
Iemand die te veel en te hard werkt riskeert een burnout, dat is
inmiddels vrij algemeen bekend. Dat een atleet die training en herstel niet op
elkaar afstemt iets vergelijkbaars kan overkomen, lijken nog maar weinig
sporters zich bewust. ‘Overtraindheid’ is iets dat hoort bij topsporters,
denken we. Dat de verschijnselen van een burnout en overtraind zijn wel heel
erg op elkaar lijken is de meeste mensen niet bekend.
Iemand die geveld wordt door een burnout wordt daarmee gedwongen
om gas terug te nemen. Een overtrainde hardloper moet hetzelfde doen. En beiden
moeten ze zichzelf de vraag stellen of ze voldoende hersteltijd in hun schema
hadden, voordat het mis ging. De simpele vuistregel luidt: hoe harder je werkt
of traint, hoe noodzakelijker voldoende rust.
Van nature is ons lichaam een ritmisch apparaat. Allerhande
functies fluctueren over de dag, de maand of het seizoen. Eerst en vooral op
geleide van hormonen. Door overbelasting ondermijnen we het natuurlijke ritme
van allerlei systemen in ons lichaam. Als je op de computer zit te werken tot
vlak voordat je naar bed gaat, moet je niet verbaasd zijn als je niet direct
kunt slapen. Als je direct na je werk gaat sporten heb je daar minder baat bij
dan wanneer je tussentijds even ontspant.
Ooit liet ik, voorafgaand aan een inspanningstest, mijn
ademhalingspatroon in rust registreren. Althans: ik dacht dat ik rustig was.
Mijn ademhaling bleek echter uiterst jachtig. Mijn conditie was uitstekend,
maar van ontspanning was geen sprake. Ik vertrok met het advies om voor iedere
training een paar minuten ademhalingsoefeningen te doen, met de hartslagmeter
om. Op die manier kon ik zien dat mijn hartslag omlaag gaat als ik ontspan. Na
afloop van een training deed ik hetzelfde: een paar minuten rustig en
ontspannen ademhalen en met behulp van de hartslagmeter de daling controleren.
Zonder dat ik ook maar een meter meer had getraind, verbeterde ik mijn beste
tijd op de halve marathon met een flink aantal minuten. De moraal van het
verhaal: vanuit ontspanning presteer je beter, als je voldoende hebt gerust kun
je meer vermogen leveren.
Vooral door de enorm toegenomen apparaat-tijd schiet bij steeds
meer mensen het echt rust nemen er bij in. Op de bank hangend je status op
Facebook bijwerken is voor het lichaam geen ontspanning.
Wat dan wel? Activiteiten waarbij je geen apparatuur nodig hebt,
en die geen beroep doen op je intellectuele capaciteiten, maar waar je wel van
geniet: ontspannen duurloopje, lekkere strandwandeling, tuinieren, eten koken,
vissen, seks of yoga bijvoorbeeld. En zo kunnen we nog wel even doorgaan, want
er zijn ongelooflijk veel uiteenlopende bezigheden die mensen ontspanning
kunnen bieden. Of niets doen! Dat kennen veel mensen al niet meer, maar nog
niet zo heel lang geleden deden mensen dat. Een beetje voor je uitstaren,
ergens op een bankje gaan zitten en wat om je heen kijken naar de vogeltjes.
Pierewaaien en lanterfanten zijn even ouderwets als koolraap en schorseneren,
maar de revival die deze groenten hebben doorgemaakt moet er nog komen voor het
niksen…
‘Luister naar je lichaam, het liegt nooit’ zei een bekende
haptonoom ooit. En dan sloeg je een training over als je je niet goed voelde.
Inmiddels hebben steeds meer mensen de druk voor zichzelf zo hoog opgevoerd,
dat ze pas rust nemen als het echt niet anders meer kan. Dus eerst burnout en
overtraind, en dan pas nadenken.
Waarom zou je het niet proberen te voorkomen? Je kunt de kans op
lichamelijke en psychische ellende structureel verkleinen door nu al na te
denken over hoe en wanneer je gaat rusten. En het mooie is: de
prestatiegerichte hardloper wordt er ook nog eens beter van!
Feitjes:
Door de economische crisis is het arbeidsverzuim lager dan ooit.
Het aantal mensen dat burnout raakt blijft echter stijgen
De kosten van werkstress in Nederland worden geschat op 4 miljard
euro per jaar
De gemiddelde leeftijd waarop mensen een burnout krijgen is steeds
jonger: enkele jaren geleden was het nog een jaar of veertig, nu zijn het jonge
dertigers.
De gemiddelde verzuimduur ten gevolge van een burnout bedraagt
negen maanden (bron)
