Uit de oude doos: 50 jaar Marathon van Berlijn

Een bijzondere editie dit weekend - alweer 50 jaar Berlijn Marathon!

De snelste marathon ter wereld viert dit weekend zijn 50e verjaardag. Met maar liefst 14 wereldrecords op zijn naam is Berlijn zonder twijfel een van de meest prestigieuze marathons die je kunt lopen. Dit jaar staan er meer dan 50.000 deelnemers uit meer dan 120 landen klaar bij de Brandenburger Tor. De (meestal) koele weersomstandigheden, vlakke en goed onderhouden wegen, en een zorgvuldig geselecteerd eliteveld maken Berlijn de perfecte plek voor snelle tijden. Reden genoeg om terug in de tijd te gaan om te kijken hoe deze bijzondere race begon.

De allereerste Berlijn Marathon

De marathon van Berlijn werd in 1974 opgericht door de lokale bakker Horst Milde. Hij combineerde zijn passie voor hardlopen met het familiebedrijf dat al 300 jaar brood en gebakjes verkocht net ten westen van de Brandenburger Tor. Die allereerste marathon was natuurlijk niet te vergelijken met hoe we het evenement tegenwoordig kennen. Er deden maar 286 hardlopers aan mee, waarvan slechts 10 vrouwen. De deelnemers liepen toen nog door het bos, de Grunewald, ten westen van Berlijn. Uiteraard moesten er winnaars bepaald worden, maar ook de tijden zijn niet te vergelijken met tegenwoordig. De snelste man liep de eerste marathon van Berlijn in 2.44.53, de snelste vrouw liep 3.22.01.

Een klein begin, maar het evenement groeide al snel uit tot iets groters. Oprichter Milde raakte geïnspireerd door de grote marathons van Londen en New York en wilde de marathon verplaatsen naar het centrum van de stad. Dat lukte al snel: in 1981 klonk het startschot voor het eerst voor de Reichstag - en toen al voor zo'n 3500 deelnemers.

Toen Duitsland in oktober 1990 herenigd werd na 45 jaar verdeeldheid en militaire bezetting, liep de marathon voor het eerst door de voormalige Oost-Duitse zone en werd zo een symbool van vrijheid en openheid in Europa.

Historische hoogtepunten

1977

Christa Vahlensieck uit het toenmalige West-Duitsland was de eerste die in Berlijn een wereldrecord vestigde, met een tijd van 2.34.47. Dit gebeurde in een tijd waarin vrouwen hun weg begonnen te vinden in de marathon, wat uiteindelijk leidde tot de opname van het evenement in de Olympische Spelen van 1984.

1998-1999

De Braziliaanse Ronaldo da Costa had voorheen zelden buiten zijn thuisland geracet. Tijdens de Olympische Spelen van Atlanta in 1996 eindigde hij nog op de 16e plek op de 10.000 meter. Bij zijn eerste deelname aan Berlijn in 1997 werd hij vijfde (2.09.07), maar een jaar later verbeterde hij zijn tijd met drie minuten en brak hij een wereldrecord dat 10 jaar had standgehouden, met een tijd van 2.06.05. Hij vierde zijn overwinning vlak achter de finish met gezellige Samba-pasjes. Da Costa is de enige Zuid-Amerikaan die ooit het wereldrecord op de marathon heeft gehouden.

Bij de vrouwen brak Tegla Loroupe uit Kenia in 1999 het 22 jaar oude record van Vahlensieck, met een tijd van 2.20.43. Daarmee werd zij de eerste Afrikaanse vrouw die het wereldrecord op de marathon in handen kreeg.

2000

In het millenniumjaar van de Berlijn Marathon gebeurde er iets verrassends. De Keniaan Simon Biwott had zich ingeschreven als tempomaker, maar besloot de hele marathon te lopen en won uiteindelijk de race in 2.07.42, nadat een van de favorieten halverwege de race was uitgevallen.

2001

De wereld wachtte vol spanning op de eerste vrouwenmarathon onder de twee uur en twintig minuten, nadat Joan Benoit Samuelson in 1983 het record had teruggebracht naar 2.22.43 in Boston. Grote Afrikaanse loopsters zoals Fatuma Roba (Ethiopië) en Tegla Loroupe (Kenia) kwamen dichtbij, maar slaagden er net niet in. In 1999 liep Loroupe in Berlijn 2.20.43, maar dat was nog steeds boven de grens.

Toen kwam de Japanse Olympisch kampioen Naoko Takahashi (Sydney 2000) naar Berlijn. Met haar trainingsschema vol lange afstanden verpletterde ze de Berlijnse straten en behaalde eeuwige roem met een tijd van 2.19.46. Deze prestatie maakte haar een nationale heldin in Japan, een land waar de sporttradities lang door mannen werden gedomineerd.

2003

In 2003 werd het parcours van de Berlijn marathon flink aangepast. De Keniaan Paul Tergat was de eerste die het nieuwe parcours afrondde en daarbij een wereldrecord vestigde van 2.04.55, terwijl hij door de Brandenburger Tor liep – hét symbool van de Duitse hereniging. Tergat was ook de eerste man die onder de 2.05 liep.

2007-2008

In zowel 2007 als 2008 verbeterde Haile Gebrselassie uit Ethiopië dat record, eerst naar 2.04.26 en daarna naar 2.03.59 – de eerste tijd ooit onder de 2.04.

2011-2014

In 2011 pakte Patrick Makau het record terug voor Kenia, met een tijd van 2.03.38. Maar twee jaar later werd hij ingehaald door zijn landgenoten Wilson Kipsang, die 2.03.23 klokte in 2013, en Dennis Kimetto, die in 2014 als eerste onder de 2.03 liep met een tijd van 2.02.57.

2018-2022

In 2018 zette Eliud Kipchoge de wereld op zijn kop door 2.01.39 te lopen, en in 2022 verbeterde hij zijn eigen record naar 2.01.09. Dit record werd vorig jaar verbroken door Kelvin Kiptum tijdens de Chicago Marathon van 2023, waar hij de ongelofelijke tijd van 2.00.35 neerzette.

2023

Het wereldrecord bij de vrouwen werd in 2023 verbroken door de Ethiopische Tigist Assefa, die in een verbluffende 2.11.53 haar tweede opeenvolgende Berlijnse titel won. Assefa brak daarmee het record van 2.14.04, dat in 2019 werd gevestigd door de Keniaanse Brigid Kosgei in Chicago. Ze is nu de eerste vrouw die onder de 2.14, 2.13 én 2.12 heeft gelopen.

In de rolstoelrace brak de Zwitserse Catherine Debrunner ook een wereldrecord met een tijd van 1.34.16, met twee andere vrouwen slechts één seconde achter haar.

Alle trends in de geschiedenis van Berlijn wijzen erop dat het verbreken van records niet alleen mogelijk is, maar bijna verplicht lijkt.

Wereldrecords in Berlijn

Mannen

1998: Ronaldo da Costa (Brazilië; 2.06.05)

2003: Paul Tergat (Kenia; 2.04.55)

2007: Haile Gebrselassie (Ethiopië; 2.04.26)

2008: Haile Gebrselassie (Ethiopië; 2.03.59)

2011: Patrick Makau Musyoki (Kenia; 2.03.38)

2013: Wilson Kipsang (Kenia; 2.03.23)

2014: Dennis Kimetto (Kenia; 2.02.57)

2018: Eliud Kipchoge (Kenia; 2.01.39)

2022: Eliud Kipchoge (Kenia; 2.01.09)

Vrouwen

1977: Christa Vahlensieck (West-Duitsland; 2.34.48)

1999: Tegla Loroupe (Kenia; 2.20.43)

2001: Naoko Takahashi (Japan; 2.19.46)

2023: Tigist Assefa (Ethiopië; 2.11.53)